Doğal gazı tanıyalım

 

Doğalgaz Nedir?
Doğalgaz yeryüzünün alt katmanlarında başta Metan (CH4) ve Etan (C2H6) olmak üzere çeşitli hidrokarbonlardan oluşan yanıcı bir gaz karışımıdır. Birincil enerjidir, yani çıkarıldığı haliyle kullanılabilir. Doğalgaz renksiz ve kokusuz bir gazdır. Bu sebeple, kullanıcının herhangi bir gaz kaçağını kolaylıkla farkedebilmesi için gaza koku verici bir madde eklenir. İstanbul şebekesine verilen doğalgaza, çürük sarmısak kokusu veren THT (Tetra Hidro Teofen) maddesi katılmaktadır.

Doğalgazın Kullanım Alanları
Doğalgaz, konutlarda ısıtma ve soğutma, sıcak su elde etme ve pişirmede kullanılırken, küçük sanayi atölye ve fırınlarda üretim amaçlı olarak kullanılır. Cam ve kiremit imalatında da yararlanılan doğalgaz, tekstil sektörü için de önemli bir enerji kaynağıdır.
Ayrıca Türkiye’nin elektrik ihtiyacının küçümsenemeyecek bir kısmı doğalgazla çalışan santrallerden üretilmektedir. Doğalgazın yanabilmesi için hava ile yüzde 5 - 15 arasında karışım yapması gerekir. Karışım oranı bu aralığın altında ya da üstünde olursa doğalgaz yanmaz. En iyi yanma karışımı yüzde 9 doğalgaz + yüzde 91 havadır. Doğalgaz havadan daha hafif bir gazdır.
Bu yüzden kapalı alanlarda sızma halinde yukarılarda toplanır. Gazların çoğu zehirlenmeye yol açabilir. Bu zehirlenmeler Karbonmonoksit (CO)’e bağlıdır. CO kandaki oksijen ile yer değiştirerek kanın vücuda oksijen taşımasını önler ve böylece vücudun zehirlenmesine sebep olur. Doğalgaz karbonmonoksit içermediğinden zehirleyici değildir. Ancak kapalı bir ortamda çok miktarda bulunduğu zaman ortamda oksijen azalacağından boğulmaya sebep olabilir. Bu nedenle doğalgaz kullanılan ortamların mutlaka havalandırılması gerekir.
Doğalgaz temiz bir gazdır. Yandığında kül, karbonmonoksit ve kükürt bileşikleri oluşturmaz ve çevrede asit yağmuruna sebep olmaz. Yalnızca karbondioksit ve su buharı oluşur. Bunun yanında azot oksit emisyonu diğer yakıtlara kıyasla daha azdır. Doğalgazın tutuşma sıcaklığı 650°C’dir.


Doğalgazın Üstünlükleri

* Doğalgaz her an için kullanıma hazırdır.
* Stok yapma, önceden sipariş verme gerektirmez. Doğalgaz birincil enerji olarak borular ile, taşıma kayıpları, nakliye termin yeri olmadan ve temel taşıma yollarını meşgul etmeden kullanıcıya gelir.
* Doğalgaz uzun süreli bir enerji kaynağıdır. Büyük rezervlerden, onyıllar ötesine kadar uzanan sağlam anlaşmalarla emniyete alınmıştır.
* Doğalgaz depolama yeri gerektirmez, böylece binalarda boş alanlar elde edilir.
* Doğalgaz kullanıldıktan sonra ödenir, önceden ödeme gerektirmez.
* Bir apartmanda her dairenin ayrı gaz sayacı edinmesi halinde ne kadar gaz sağlandığı kolaylıkla belirlenir.
* Doğalgaz ekonomiktir. Zaman ve işgücü tasarrufu sağlanır.
* Doğalgaz çevre dostudur. Kalıcı atıklar bırakmadan yanar.
* Doğalgazlı cihazlarda ısı geçişi kısa sürede olur.
* Doğalgazlı cihazlarda sıcaklık kontrolü çok hassas olarak yapılır, konfor ve enerji tasarrufu sağlanır.
* Modern doğalgaz cihazları her türlü ihtiyaca karşılık verir, sizin isteklerinize göre yerleştirilebilir.

Doğalgaz kullanımının getirdiği avantajlar
* Yanmanın hassas olarak kontrol edilebilmesi için yakıt kaybını en aza indirir.
* Uzun zaman dilimi içinde aynı yakıt kalitesi elde edilebilir.
* Gaz oluşundan dolayı hava ile çok iyi ve birebir olarak karışabildiğinden yanma verimi yüksektir.
* Ön yakıt hazırlama masrafı yoktur.
* Alev boyu fuel-oil ve kömüre göre daha kısadır, yanmayı tamamlamak için gereken zaman da kısadır. Böylece daha küçük kazanlar kullanılarak maliyet azalır, yerden tasarruf edilir.
* Katı ve sıvı yakıtlar yanma ürünü olarak kükürt içerdiğinden, baca gazlarının suyun yoğunlaşma noktasına kadar soğutulması ve böylece suyun gizli ısısından faydalanılması imkanı yoktur. Ekonomizer ilave edilerek doğalgazın baca sıcaklığı 56°C’a kadar inidirilebilir.
* Doğalgaz tesisatı ve cihazları düşük basınçla çalıştığı için LPG tüpleri gibi patlama tehlikesi ve basınçlı parça tesiri yoktur. Doğalgazda yanma için hava gereksinimi en azdır. Bu oran kömürde yüzde 20-30, fuel-oilde yüzde 10-20, doğalgazda ise yüzde 5-10’dur. Kurum, is gibi atık ürünleri olmadığı için ısı transfer yüzeyleri temiz kalır. Tesis çok az bakım ve denetleme gerektirir. Temiz olması ve içerisinde kükürt bulunmamasından dolayı bir çok sanayi sektöründe direkt kullanılabilmesi, hem sistem veriminin hem de ürünün kalitesinin artmasını sağlar. Ham petrole alternatif bir yakıt olarak dış kaynaklı enerji çeşitliliği açısından stratejik bir avantaj sağlar. Verimli bir yakıt olması sebebiyle hem ekonomiktir hem de enerji tasarrufu sağlar. Ayrıca boru hatlarıyla kullanıcıya kadar iletildiği için yakıtın taşınması için gerekli enerjinin tamamından tasarruf edilir ve karayollarında taşıyıcı araç yükünü azaltır.


Doğalgazın Konutlarda Kullanımı
En temiz ve en ucuz yakıt olan doğalgazın konutlarda kullanılması daha kolay ve daha ekonomik bir kışa "merhaba" demek anlamına geliyor.
Çünkü doğalgaz gerek ısınmada, gerek sıcak su temininde, gerekse pişirmede büyük avantajlar sağlıyor.
Doğalgazla beraber kömür kokusu, is, duman bitiyor; kömür bitti, tüp kalmadı derdi sona eriyor.
Konutlarda doğalgaz kullanımı üç grupta toplanabilir; ısınmada, sıcak su temininde, mutfakta.
Doğalgazın ısınmada kullanılması; konutlarda, kömür ya da sıvı yakıtlı soba ile ısınmada, konutun tek noktadan ısıtılması ve ısı veriminin düşüklüğü enerji israfına neden olmaktadır.
Kömürlü kalorifer kazanlarında yüzde 40-45 düzeyindeki ısı verimi, kazan doğalgaza dönüştüğünde yüzde 70-74’lere çıkmaktadır. Ekonomik ömrünü yitirmiş kazanların doğalgaza uyumlu kazanlarla yenilenmesi durumunda ise, verim yüzde 80-85’lere yükselmektedir.
Doğalgazla çalışan kazanların işletilmesinde insan faktörü minimuma indiği için kontrolleri son derece kolaydır. Rasyonel ve dengeli ısınma imkanı sağlanmaktadır.
Ayrıca doğalgaz cihazları çok fonksiyoneldir. Bir kombi kat kaloriferi ile hem ısınma hem de sıcak su elde edilebilmektedir. Bir kalorifer kazanı ile apartmandaki her daire ortak ısınabileceği gibi, her daire bağımsız da ısınabilir.
a) Bağımsız Isınma
Sobalı binalarda doğalgazla ısınmak için doğalgaz sobaları kullanılabilir. Çok değişik tip ve kapasitelerde doğalgaz sobaları mevcuttur. Odanın büyüklüğü, izolasyonu, ısı kaybı ve benzeri faktörler değerlendirilerek en uygun kapasiteli soba seçilmelidir.
Baca bağlantılı, dış duvar bağlantılı (hermetik) ve bacasız olmak üzere üç soba türü mevcuttur.
b) Ortak Isınma
Doğalgaza henüz geçmeyen apartmanlar genelde kömürlü ya da fuel-oilli kalorifer kazanları ile ısınmaktadır. Ekonomik, temiz ve kullanışlı olması açılarından bu kazanlarda doğalgaz yakılması çok daha avantajlıdır. Ortak bir kalorifer kazanı ile ısınma yapıldığında daireler, sıcak su sayacı gibi ek ölçme cihazları kullanmak suretiyle kazanın girişine takılan sayaçta okunan gaz giderinden kendilerine düşen miktarı tam olarak pay edebilirler.
Ancak, böyle bir ek masrafa girilmemesi halinde, kömür veya fuel-oil kullanmada olduğu gibi yine belli bir takım kıstaslar (metrekareye bölmek gibi) kullanılacaktır.
Doğalgaz, radyatörlerde termostatlı vana kullanılması nedeniyle son derece kontrollü olarak yakılabildiğinden, hem konfor hem de büyük miktarda yakıt tasarrufu sağlar.
Önemle üzerinde durulması gereken bir nokta da genellikle kazan dairelerinin havalandırma, elektrik ve baca tesisatlarının standartlara uygun olmasıdır. Kullanılmakta olan kazanların pek çoğu ekonomik ömrünü tamamlamış durumdadır.
Bunlar dikkate alınarak doğalgaza geçmeden önce kazan ve kazan dairelerinin yetkili kurum ya da firmalara bakım ve tamirlerinin yaptırılması, gerekiyorsa kazan değişimlerinin yapılması verim ve güvenlik açısından çok önemlidir. "Bir düğmeye basın hayatınız değişsin"
Doğalgaz, kömür, linyit, fuel-oille kıyaslanmayacak oranda pratik ve temiz bir yakıttır. Doğalgaz, kokusuz, kül ve artığı olmayan aynı zamanda güvenli bir yakıttır.
Yapacağınız iş çok basit: Düğmeye basın, doğalgaz rüyanızı gerçekleştirin.

Doğalgazlı ısınma sistemleri
Bireysel Isıtma( Her Dairenin Bağımsız Isınması )
Bireysel ısıtma, kombiler, kat kaloriferleri ile soba ve şömineler olmak üzere üç kısımdır.
Kombiler Kombi ısıtma cihazları şofbenlerde olduğu gibi borulardan gelen suyun ısıtılması ilkesi üzerine çalışırlar.
Kombi cihazları ısıtma ve sıcak su sağlama amacına yönelik kullanılabilir. Sıcak su kullanımının öncelikli olduğu kombilerde sıcak su musluğunun açılmasıyla cihazdaki ani su ısıtıcısı tarafından anında sıcak su temin edilir.
Kombi cihazları genelde iki farklı ısıl kapasitelidir.
En çok kullanılan cihazlar 7500-20.000 kcal/h arasındadır. Diğerleri ise 10.000-30.000 kcal/h arasında ayarlanabilen cihazlardır. Kombilerde izolasyonu iyi yapılmış bir yerleşim yerinde 300-350 m2’lik bir alanı ısıtmak mümkündür.
Kombilerde baca tepmesine ve çekmemesine, aşırı ısınmalara, alev sönmesine, donmaya ve gaz kaçağına karşı her türlü önlem alınmıştır.
Az yer kaplayan ve montajı kolay olan kombiler sessiz çalışırlar. Kombiler yanma havasının temini yönünden bacalı, baca fanlı ve hermetik olmak üzere üçe ayrılırlar.
Bacalı Kombiler
Bacalı kombilerde yanma odası cihazın bulunduğu ortama açıktır ve yanma sırasında cihaz, ortamın havasını kullanır.
Bacalı kombiler banyoya, yatak odalarına, apartman boşluğu gibi ortamlara ve hacmi en az 8 m3’ten az olan yerlere konulamaz. Bacalı kombilerde yanma sonucu oluşan atık gazlar baca aracılığıyla dışarı atılır. Hava girişinin şartnamelere uygun olmadığı yerlerde bu tip cihazların kullanılması can güvenliği açısından tehlikeli olduğundan, İGDAŞ tarafından gaz açma onayı verilmemektedir.
Baca Fanlı Kombiler
Bacanın yetersiz olduğu durumlarda bu tip cihazlar kullanılabilir. Yanmış gazlar bir baca fanı ve baca gazı borusu ile pencere veya atmosfere açık duvardan dışarı atılır.
Bacalı kombilerin montaj mahalleri ile ilgili kısıtlamalar bu cihazlar için de aynen geçerlidir.
Hermetik Kombiler
Hermetik kombilerde bacaya gerek yoktur. Ortamın havasını kullanmadığı için kısıtlama getirmeden kullanılırlar.
Yanma için gerekli havayı bir fan vasıtasıyla ve özel iç içe geçen iki borudan oluşan hava akım borusu sayesinde dışarıdan alırlar. Hermetik kombiler mutlaka dış duvara veya dış duvara yakın bir yere monte edilmeli ve hava akım borusu atmosfere açık olmalıdır. Apartman aydınlıklarına bağlanamaz.
Kat Kaloriferleri
Doğalgazlı konutlarda kullanılan kat kalorifer kazanları, hem atmosferik hem de üflemeli brülörlü olabilir. Kat kaloriferleri, kazan içindeki suyun istenilen sıcaklıkta ısıtılması ve bunun bir pompa vasıtasıyla radyatörlerde dolaştırılması suretiyle mahal ısıtma yapan cihazlardır.
Bu kazanlarla bir veya birkaç daireyi ısıtmak mümkün olabilmektedir.
Sobalar
Atmosferik brülörlerin kullanıldığı sobalar bacalı veya hermetik olarak iki farklı tiptir. Bacalı sobalar mutlaka bacaya bağlanmalıdır. Baca bağlantıları kısa tutulmalıdır. Bu sobalar 8 m3’ten küçük hacimlere yerleştirilmemelidir. Hermetik sobalar ise bacaya ihtiyaç göstermezler.
Dış duvara monte edilen hermetik sobalar özel bacası sayesinde yanma havasını dışarıdan alıp, baca gazlarını da dışarıya verirler. Mahal kısıtlaması gerektirmeden atmosfere bakan herhangi bir duvara monte edilebilir.
Dış görünüşleri dekoratif olan sobalar, üzerindeki termostat düğmesi sayesinde ayarladığınız sıcaklığa uygun olarak çalışırlar. Otomatik ateşlemelidirler. Alev söndüğünde gazı kesen otomatik emniyet sistemi mevcuttur. 7000 kcal/h kapasiteye kadar piyasada çeşitli güçlerde sobalar bulunmaktadır. Şömineler Doğalgaz şömineleri salon, oturma odası gibi geniş alanların ısıtılmasında kullanılır. Kapasiteleri 5000-7000 kcal/h’dır. Dekoratiftirler. Termostat kontrolü ile ortamı istediğiniz sıcaklıkta ısıtırlar.
Sıcak Su
Sıcak su gereksinimlerinin karşılanmasında da tüpgaz, havagazı, sıvı ya da katı yakıtlar, elektrikten yararlanma gibi yöntemler zahmetli, pahalı ve temizlik açısından dezavantajlar içerirler. Doğalgaz kullanımıyla birlikte bu sorunlar ortadan kalkar. İstenilen her an kolayca sıcak su elde edilebilir. Hem ısınmayı hem de sıcak suyu sağlayan kombi kat kaloriferi ile iki iş için tek cihaz kullanılabilmekte bu da önemli bir yarar sağlamaktadır. Doğalgazla sıcak su elde etmek için şofben ve termosifon kullanılabilir.
Zamanla sınırlı olmadan sıcak su verirler. Mutfak Doğalgazın mutfakta kullanımı tüpgaz (LPG) ya da havagazına göre hem ekonomiktir, hem de sürekliliği vardır. Örneğin tüpgaz, evde yakıt depolamak anlamına geldiği için tehlikelidir ve tüp bittiğinde yeni tüp almak gerekir. Doğalgaz ise temiz, bitme sorunu olmayan, pişirmede güvenle kullanılabilen bir enerji olarak tercih edilmektedir.

Merkezi Isıtma
Merkezi sistem, birden fazla bağımsız bölümün bir kazan dairesinden ısıtılmasıdır. Genellikle 12 veya daha fazla bağımsız bölüm içeren binalarda ilk yatırım maliyeti ve tesisatın işletme şartları açısından tavsiye edilir.
Doğalgaz kullanımında merkezi ısıtma; kazan, brülör, otomatik kontrol, vana, pompa, baca gibi temel unsurlardan oluşan bir sistemdir.
Merkezi ısıtma sistemimizde yakıt ekonomisini sağlamak için, “Otomatik Kontrol Panelin’in” tesisatınızda bulunması önerilmektedir. Bu panelin kullanılması halinde sisteme konulacak ekipmanlar (üç veya dört yollu karışım vanası, şönt pompa, vb.) ilgili kazan imalatçı ve/veya ithalatçı firmaların önerileri ve istekleri doğrultusunda kullanılmalıdır.
Merkezi ısıtma sisteminizin temel unsurlarını (kazan, brülör, oto kontrol,... vb.) satın alırken üretici firma ve tesisat uygulayıcılarının, (bayi ve/veya yüklenici taşeron) yeterliliği çok önemlidir. Sistemin ve sistemde yer alan temel unsurların; öngörülen işletme, bakım ve koruma talimatlarında belirtilen şartlarda çalıştırılması, bakımlarının düzenli ve yetkili kişilerce yapılması cihazlarınızın ömrünü uzatır.

Merkezi Isıtmadaki Temel Unsurlar
Kazanlar Kalorifer kazanları malzeme yapılarına göre dökme dilimli ve çelik olmak üzere iki ana gruba ayrılırlar. Kazan seçimi doğalgaza geçişte yöneticinin başını en çok ağrıtan konudur. Türkiye’den çok daha önce doğalgaz kullanımına geçmiş Avrupa ülkelerine baktığınız zaman her iki cins kazanın da uzun yıllardan beri kullanıldığını görmekteyiz. Yurt dışında her iki cins kazan üretilmekte ve pazar bulabilmektedir.
Hatta Avrupa’da bazı üretici firmalar hem dökme dilimli kazan hem de çelik kazan üretmekte ve pazarlamaktadırlar. Bu demektir ki her iki cins kazanın birbirlerine göre avantaj ve dezavantajları olmasına rağmen, her ikisi de doğalgaz pazarında kendilerine yer edinebilmiştir. Daha önce de söylediğimiz gibi doğalgaza geçiş olayı yalnızca bir kazan değiştirme değildir.
Kazanıyla, brülörüyle, bacasıyla, vanasıyla, otomatik kontrolüyle, emniyet sistemleriyle, izolasyonuyla, borulamasıyla, pompasıyla komple bir sistem seçimidir. Bu sistemin en iyi şekilde seçilmesi gerekir.
Kazanları malzeme yapılarına göre iki şekilde gruplandırabiliriz.
Dökme Dilimli Kazanlar
Dilimli olması nedeniyle kazan dairesine kolayca taşınabilen ve monte edilebilen, dilim ilavesi ile kapasitenin arttırılabildiği kazanlardır. Seçim sırasında ihtiyaca uygun kazan tipi seçme şansı fazladır. Bu tür kazanlar ithal edildiğinde DIN 1691 ve 4702 normuna, yerli kazanların da TS 430, 4040 v 4041 (ısıl verim) standardına uygun olması gerekir.
Çelik Kazanlar
TS 497, TS 4040, TS 4041 (ısıl verim, kapasite) standartlarına uygun olmalıdır. Girişi dar olan kazan dairelerinde, monoblok (tek parça) üretimlerin kazan dairesine girişi zordur. Montajı yerinde yapılan (parçalı) ürünlerde, üretici firmanın sağladığı garanti şartları gözden geçirilmelidir.
Kazanları, üzerindeki brülör cinslerine göre de ikiye ayırabiliriz.
Aşağıdaki açıklamasını yaptığımız brülör cinsileri hem çelik kazanlara, hem de dökme dilimli kazanlara tatbik edilebilmektedir.
Üflemeli Brülörlü Kazanlar
Kazanı değiştirmeden alternatif yakıt (fuel-oil, motorin, LPG) kullanma şansı vardır. Dökme dilimli kazanlarda dilim ilavesiyle kapasite yükseltilmesinde brülör değişimi gerekmeyebilir. Bu tip brülörlerde yanma havası bir fan vasıtasıyla sağlanır.
Atmosferik Brülörlü Kazanlar
Bu kazanlar sadece doğalgaz ve LPG yakarlar. Sıvı yakıtla (fuel-oil, motorin) çalışmazlar. Üflemeli brülöre nazaran daha sessiz çalışırlar. Kapasiteleri sınırlıdır. (maximum 350.000 kcal/h) Bu tip brülörler kazanla birlikte dizayn edildikleri için kazanla birlikte satılırlar.
Bu sistemde brülör, yanma hücresi ve bacanın uyumu çok önemlidir. Atmosferik brülörlü bir kazan seçtiğinizde uygulayıcı firmaya özellikle mevcut bacanızı incelettiren ve bacanın uygunluğu konusunda garanti alın.

Doğalgaz cihazlarının verimli kullanılması
Doğalgaz ile çalışan cihazlar işletme (çalıştırma) maliyetlerini azaltırlar. Çünkü doğalgaz diğer yakıtlara oranla en ucuz yakıttır.
Enerji verimli kullanılarak tasarruf edilir. Şirketimiz sizin için kullandığınız gaz miktarını azaltacak tavsiyeleri vermiştir.
Bu öneriler ev ısıtması, sıcak su ve pişirme için geçerlidir.
Ev ısıtması:
* Çatı izolasyonunuz yetersiz ise izolasyonunuzu uygun bir şekilde yaptırınız. Bu şekilde ısıtma maliyetinizi azaltabilirsiniz.
* Sistemlerinize zaman ayarlı termostat monte ettirdiğinizde gaz tüketiminiz optimize olacaktır.
* Kapı ve pencere kenarlarındaki boşlukları pencere süngeri ile kaplayınız.
* Soba filtrenizi cihazı kullanmaya başladığınız mevsime girdikten sonra her ay kontrol ediniz, gerekiyorsa değiştiriniz.
* Termostatınızı, bir günden fazla evden uzak kalacaksanız, kapatınız.
* Sıcaklığın içeride kalması için geceleri perdelerinizin örtülü olması umulmadık enerji tasarrufu sağlar.
* Soğuk havalarda sıcaklığı içeride tutmak için havaya temas eden bölgeleri örneğin duvar veya pencere klimalarını engelleyiniz.
* Radyatörleri mobilya ve benzeri eşyalar ile engellemeyiniz, kapatmayınız.
* Doğalgaz ile çalışan bir soba alacağınız zaman yüksek verimli olanı tercih ediniz.
* Sıcak Su Termostatınızı 50°C’ye ayarlayınız. Aşırı sıcak su sadece fazla enerji tüketmez aynı zamanda insan cildi için yanık tehlikesi oluşturacağı için sağlıksızdır.
* Su ısıtma kontrol vanasını “pilot” konumuna getiriniz, eğer evden bir hafta veya daha fazla uzak kalacaksanız kapatınız.
* Eğer sıcak su ısıtıcısı dışarda, garajda konumlandırılmış ise su ısıtma yalıtım battaniyesi monte ediniz.
* Su tasarruf eden duş başlıklarını monte ediniz.
* Elle bulaşık yıkarken soğuk su ile durulama yapınız.
* Bulaşık makinanızı tam dolu çalıştırınız.
* Dışarda bulunan kaplanmamış sıcak su borularının yalıtımını yapınız.
* Yeni bir su ısıtıcısı alırken enerji - verimli gaz modelini tercih ediniz.
Ocak veya Fırının Verimli Kullanılması
* Eğer pişirme tarifinde belirtilmiyorsa fırınınıza ön ısıtma yapmayınız.
Fırın kapağını yemek pişirirken açmayınız.
Üst yakıcı alevini tencere veya tavanızın boyutu kadar açınız.
Pişirme başladıktan sonra yavaş yavaş kaynatınız.
Zaman ve sıcaklık talimatlarına uyarak pişiriniz.
Kullanılmayan ocak brülörlerini (gözlerini) kapatınız.
Pişirme esnasında yemek kaplarını kapalı tutunuz.
Pişirme ocağını ısınma amaçlı kullanmayınız.

Not:Bu yazı igdaş'tan iktibas edilmiştir.

Önceki Sayfa

 

http://hendese.tripod.com